همه چیز درباره سرطان روده بزرگ

18 اسفند همه چیز درباره سرطان روده بزرگ

دکتر عالم رجبی – سرطان روده بزرگ یا  Colorectal cancer که به نام‌های سرطان‌های کولون، رکتوم یا چنگار روده بزرگ هم شناخته می‌شود، نوعی از سرطان دستگاه گوارش انسان است و عموما افراد زیادی را در سراسر جهان گرفتار خود می‌کند. این بیماری زمانی بروز می‌کند که سلول‌های این اندام تبدیل به سلول‌های سرطانی شده و شروع به تکثیر سریع می‌کنند. بر اساس مطالعاتی که تاکنون صورت گرفته دو عامل سبک زندگی و سن از ریسک فاکتورها و یا عوامل خطر اصلی این بیماری هستند. اما باید به این نکته هم دقت کرد که این عوامل تنها می‌توانند زمینه‌ساز باشند و ممکن است هر شخصی در هر سنی به این بیماری مبتلا شود. 

این سرطان مانند همه انواع سرطان‌های دیگر، از رشد سریع و غیر طبیعی سلول‌ها شروع می‌شود. این سلول‌ها که بر اثر جهش‌های رخ داده در DNA سلول و به هم ریختن چرخه عمر آن شروع به تکثیر می‌کنند، پس از مدتی تشکیل تومور را می‌دهند که اگر در روده ایجاد شوند به آن پولیپ هم گفته می‌شود. مانند تومورها، همه پولیپ‌ها هم بدخیم نیستند و ممکن است هیچگاه به سرطان تبدیل نشوند. بدخیم یا خوش‌خیم بودن پولیپ بسته به نوع آن است. 

به طور کل پولیپ‌های روده بزرگ به دو نوع آدنوماتوز و پولیپ‌های هایپر پلاستیک\التهابی تقسیم می‌شوند که نوع اول به دلیل آنکه در برخی موارد تبدیل به پولیپ بدخیم می‌شود به پولیپ‌های پیش سرطانی هم معروف هستند. 

اما به طور کلی وجود شرایط زیر می تواند احتمال بدخیم شدن یک پولیپ را افزایش دهد.

• اندازه بزرگ‌تر از ۱سانتی متر 
• تعداد بیشتر از ۲ پولیپ
• مشاهده دیسپلازی در پولیپ‌ها هنگام برداشتن آن‌ها 

علائم و نشانه‌های سرطان روده بزرگ 

مانند سرطان معده، این بیماری هم ممکن است در مراحل اولیه علائم به‌خصوصی از خود نشان ندهد پس فراموش نکنید که آزمایش‌های غربالگری به‌خصوص در سنین بالا بسیار حائز اهمیت است. اما به طور کلی موارد زیر می‌توانند نشانه‌های این بیماری باشند. پس در صورتی که این علائم را مشاهده کردید و دلیل مشخصی برای بروز آن‌ها نبود، بهتر است به منظور ارزیابی بهتر به پزشک مراجعه کنید.

• تغییر در عادات دفع روده مانند اسهال یا یبوست 
• کاهش قطر مدفوع در شرایطی که عمل دفع پس از یک‌ روز صورت پذیرد و دلیل دیگری هم برای آن نباشد.
• تهوع 
• ضعف شدید و خستگی
• کاهش وزن شدید
• وجود خون در مدفوع که با مشاهده یا آزمایش مشخص شود
• درد و قولنج‌های شکمی

اما چه عواملی شما را در معرض ابتلا به سرطان روده بزرگ قرار می‌دهد؟

ریسک فاکتورهای سرطان روده بزرگ :

• سابقه شخصی ابتلا به سرطان روده در گذشته: اگر در گذشته سابقه ابتلا به سرطان روده بزرگ را داشته باشید ممکن است این سرطان برگردد، پس هیچوقت از غربالگری‌های دوره‌ای غافل نشوید.

• سن:‌ با عبور از ۵۰ سالگی احتمال بروز این سرطان افزایش پیدا می‌کند به همین دلیل به افراد بالای ۵۰ سال، توصیه می‌شود مرتب چکاپ‌های دوره‌ای و آزمایش‌های غربالگری انجام دهند.

• • تاریخچه خانوادگی:‌ اگر در نزدیکان خود در خانواده، سابقه ابتلا به سرطان مخصوصا سرطان روده وجود داشته باشد، ممکن است شما با احتمال بیشتری در معرض خطر باشید.

• استعلام دخانیات و نوشیدن بیش از حد مشروبات الکلی:  همانطور که همه می‌دانند استعلام دخانیات می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهد. وجود برخی مواد شیمیایی در دود سیگار و قلیان می‌تواند باعث ایجاد جهش‌های خطرناک در سلول‌های بدن شده و احتمال ابتلا به انواع سرطان را در افراد افزایش دهد. مصرف بی‌رویه الکل نیز می‌تواند روده بزرگ را مستعد ابتلا به پولیپ‌های پیش‌سرطانی و نهایتا سرطان روده کند. 

• سبک زندگی بی‌تحرک و اضافه وزن: هر دو این عوامل می‌تواند شانس ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد. افراد می‌توانند با اقدامات ساده‌ای مانند کنترل وزن و انجام ورزش‌های روزانه از ابتلا به این سرطان پیشگیری کنند.

• • پرتودرمانی برای درمان سایر سرطان‌های حفره شکمی: پرتودرمانی در گذشته در روند درمان سایر سرطان‌های حفره شکمی ممکن است به علت وجود پرتوهای یون‌ساز مانند اشعهX سلول‌های اندام‌های دیگری مانند روده را مستعد جهش و ابتلا به سرطان کند.

• رژیم غذایی بدون فیبر، چرب و فرآوری شده:‌ بر اساس تحقیقاتی که تاکنون صورت گرفته است، همبستگی بالایی بین مصرف غذاهای بدون فیبر، چرب و فرآوری شده و ابتلا به سرطان رکتوم وجود دارد.

• سابقه ابتلا به بیماری‌های التهابی روده:‌ ابتلا به بیماری‌های التهابی مزمن روده مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون به علت اینکه سلول‌ها را برای مدت طولانی در معرض سیستم دفاعی سلول‌های ایمنی قرار می‌دهد، آن‌ها را مستعد جهش و سرطانی شدن می‌کند. 

با توجه به پیچیدگی‌های سرطان‌های گوارشی مانند سرطان روده‌ بزرگ، بهتر است همیشه قبل از وقوع حادثه به فکر چاره باشید. در ادامه به راه‌های پیشگیری از ابتلا به سرطان روده می‌پردازیم:

• آزمایش‌های غربالگری:‌ به افرادی که در معرض ریسک ابتلا به سرطان کورلکتال با روده بزرگ هستند مانند افراد بالای ۵۰ سال یا دارای سابقه خانوادگی پیشنهاد می‌شود با نظر پزشک خود متناوب نسبت به انجام آزمایش‌های سلامت روده بزرگ اقدام کنند. 

آزمایش‌های غربالگری شامل:‌

آزمایشات ایمنی شیمیایی مدفوع (FIT): این آزمایش به تشخیص رگه‌های خونی موجود در مدفوع که به علت وجود پولیپ‌های روده ایجاد می‌شود، کمک می‌کند.

آزمایش DNA مدفوع: در این آزمایش مدفوع افراد از نظر داشتن سلول‌های جهش‌یافته سرطانی بررسی می‌شود.

کولونوسکوپی: در این روش پزشک با فرستادن یک دوربین کوچک به روده بزرگ و راست روده، بافت داخلی این اندام را از نظر وجود هرگونه بافت غیرطبیعی بررسی می‌کند.

اسکن توموگرافی کامپیوتری کولون‌:‌ در این روش با تصویر برداری از بافت داخلی روده بزرگ، وجود هرگونه غده با استفاده از اشعه X بررسی می‌شود.

• پیروی از سبک زندگی سالم:‌ تغییر سبک زندگی خود و پیروی از یک سبک زندگی سالم شامل رژیم غذایی سرشار از فیبر و آنتی اکسیدان‌ها، جایگزینی غلات کامل به جای نان و برنج سفید، مصرف میوه‌ها و سبزیجات برگ سبز، آب کافی در کنار ورزش، کنترل وزن، محدود کردن مصرف دخانیات و الکل می‌تواند تا حدی از ابتلا به سرطان روده بزرگ پیشگیری کند.

در صورت تشخیص ابتلا به سرطان روده بزرگ چه درمان‌هایی وجود دارد؟ 

جراحی: این روش یکی از روش‌های اصلی درمان در بسیاری از سرطان‌ها است که در درمان بسیاری از سرطان ها کاربرد دارد. در جراحی روده بزرگ، بخشی از این اندام که درگیر شده است توسط جراح برش داده شده و برداشته می‌شود. این جراحی می‌تواند سگمنتال (بخشی از روده) یا کلکتومی (تمام روده بزرگ) باشد. در درمان سرطان روده بزرگ، این روش جز دو مواقعی که بیماری باعث بروز مشکلات دیگری مانند پولیپ‌های متعدد شده باشد، انجام نمی‌شود.

شیمی درمانی: داروهای شیمی درمانی ممکن است مستقیما به رگ تزریق یا به شکل قرص توسط بیمار مصرف شوند و سپس با ورود به جریان خون به نواحی مختلف بدن برسند. این نوع شیمی درمانی که سیستمیک نامیده می‌شود می تواند از گسترش سرطان به نقاط دیگر بدن جلوگیری کند. در شیمی درمانی منطقه‌ای تمرکز شیمی درمانی تنها بر روی سلول های سرطانی همان منطقه مبتلا است به دلیل همین عوارض جانبی کمتری هم دارد.