سرطان روده و روش‌های درمان آن

06 آذر سرطان روده و روش‌های درمان آن

همه ما بارها و بارها نام سرطان روده به گوشمان خورده و تا حدودی در مورد آن اطلاعاتی داریم. می‌دانیم که سرطان بیماری است که متاسفانه در حال گسترش است و هر روز تعداد افراد بیشتری درگیر آن می‌گردند.

اما موضوعی که ما را دچار استرس و نگرانی می‌کند این است که در هنگام درگیری با این بیماری خطرناک چگونه با آن برخورد کنیم؟ آیا سرطان روده قابل درمان نیز هست؟ یا روش‌های مختلف درمانی این بیماری چیست؟

ما در این مقاله قصد داریم تا در ابتدا به توضیح سرطان روده پرداخته و سپس روش‌های تشخیصی و درمانی آن را بررسی نمائیم. پس اگر به دنبال اطلاعات مفیدی از سرطان روده هستید این مقاله را مطالعه نمائید.

سرطان روده چیست؟

برای این که بدانیم سرطان روده چیست باید بدانیم از کجا شروع می‌شود. سرطان روده که تحت عنوان سرطان کولورکتال نیز شناخته می‌شود، عارضه‌ای است که اغلب افراد مسن را درگیر می‌کند؛ با این وجود احتمال مشاهده این بیماری در هر سنی وجود دارد.

سرطان روده مانند سرطان معده زمانی که رشد غیرطبیعی سلول‌ها اتفاق می‌افتد به وجود می‌آید. به این رشد سلول‌ها به اصطلاح پولیپ گفته می‌شود.

برخی از این پولیپ‌ها می‌توانند با گذشت زمان که ممکن است حتی تا سال‌ها طول بکشد به سرطان روده تبدیل شوند.

البته این نکته را بدانید که تمامی پولیپ‌ها به سرطان روده تبدیل نمی‌گردند

اما خبر خوش اینجاست که پیشرفت‌های پزشکی، راهکارهای درمانی متعددی را برای ریشه‌کن شدن این بیماری در اختیار ما قرار می‌دهند.

علائم و نشانه‌های سرطان روده

پیش از پرداختن به روش‌های درمانی این بیماری، بد نیست مروری بر اصلی‌ترین علائم آن داشته باشیم. در واقع تشخیص به موقع این عارضه، ما را چندین قدم به درمان سرطان روده (سرطان کولورکتال) نزدیک‌تر می‌کند.

سرطان کولورکتال ممکن است در مراحل اولیه، علائم خاصی نداشته باشد؛ با این وجود نشانه‌های زیر در اغلب افراد مبتلا به این بیماری دیده شده است:

• تغییر در عادات روده
• اسهال یا یبوست
• وجود لکه‌های خون در مدفوع که سبب می‌شوند مدفوع قهوه‌ای تیره یا سیاه به نظر برسد
• احساس اینکه روده به‌درستی تخلیه نمی‌شود
• ترشح خون قرمز از رکتوم
• درد شکم و نفخ
• احساس سیری؛ حتی زمانی که مدت زیادی از صرف غذا گذشته است
• خستگی و کوفتگی
• کاهش وزن بدون دلیل خاص
• کم خونی

خبر خوش اینجاست که برای حدود 40 درصد از بیماران، سرطان روده در همان مراحل اولیه تشخیص داده می‌شود. اگر پزشک در جلسه معاینه، علائم کم خونی را مشاهده کند، به احتمال زیاد غربالگری سرطان کولورکتال را پیشنهاد می‌کند. در ضمن این علائم ممکن است شبیه به علائم برخی از بیماری‌های دیگر نیز باشد، برای رفع نگرانی در رابطه با این موضوع حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.

البته به غیر از مواردی که مطرح شد، در میان افرادی که سرطان روده در آنها تشخیص داده شد، نشانه‌های زیر به چشم می‌خورد:

• 37 درصد از این افراد شاهد خون در مدفوع خود بودند
• 34 درصد از آنان درد شکم را تجربه می‌کردند
• 23 درصد از آنها دچار کم خونی شده بودند

در نهایت برای افرادی که تشخیص این بیماری به‌دلیل بروز موارد اورژانسی رخ می‌دهد، شاهد علائم زیر هستیم:

• 57 درصد از این افراد دچار انسداد روده شده‌اند
• 25 درصد از این افراد پرتونیت یا التهاب پوشش معده را تجربه می‌کنند
• 18 درصد از این افراد نیز حفره یا سوراخ‌هایی در روده خود دارند

البته افرادی نیز وجود دارند که سرطان را در مراحل (سطح یا استیج) بعدی تشخیص می‌دهند؛ زمانی که سرطان به ریه، کبد یا سایر نواحی بدن گسترش پیدا کرده است.

چنانچه سرطان به کبد سرایت کند که اصطلاحاً به آن متاستاز می‌گویند، این امکان وجود دارد که فرد دچار زردی شود که با زرد شدن سفیدی چشم همراه است. در ضمن این امکان وجود دارد که پوست به رنگ زرد دیده شود.

در مواردی که سرطان ریه را درگیر می‌کند، فرد با اختلالاتی در تنفس یا سرفه مواجه می‌شود.

روش‌های تشخیص سرطان روده

اگر علائم و نشانه‌های این بیماری در فرد تشخیص داده شود، پزشک برای بررسی بیشتر آزمایش‌ها و تست‌های دیگر را تجویز می‌کند. احتمال تشخیص این بیماری و پیشنهاد درمان مناسب برای آن به کمک این تست‌ها بیشتر می‌شود.

کولونوسکوپی (استفاده از یک اسکوپ برای بررسی داخل روده)

در کولونوسکوپی از لوله‌ای بلند، انعطاف‌پذیر و باریک که دوربینی بسیار کوچک به آن متصل است، برای مشاهده روده بزرگ و راست روده استفاده می‌شود. در صورتی که پزشک با نواحی مشکوکی مواجه شود، این امکان را دارد که ابزارهای جراحی را از لوله عبور دهد تا نمونه‌ای از بافت مورد نظر را برای آنالیز و برداشتن پولیپ‌ها خارج کند. (بیوپسی)

آزمایش خون جهت تشخیص سرطان روده

اگرچه آزمایش خون به تنهایی، سرطان روده را تعیین نمی‌کند، اما این قابلیت را دارد که سرنخ‌هایی از وضعیت سلامت شما در اختیار پزشک‌تان قرار دهد. این آزمایش اطلاعاتی در رابطه با عملکرد کلیه و کبد در اختیار شما قرار می‌دهد.

از طرفی این امکان وجود دارد که پزشک، خون را برای تشخیص ماده‌ای به نام آنتی ژن کارسینومبریونیک یا CEA بررسی کند. این ماده گاهی در اثر بروز سرطان روده بزرگ در بدن تولید می‌شود. با بررسی سطح CEA در خون، پزشک این امکان را دارد که بررسی کند بدن شما نسبت به درمان چگونه پاسخ می‌دهد.

تعیین مرحله یا سطح سرطان روده

اگر سرطان روده (کولورکتال) تشخیص داده شود، پزشک آزمایشاتی برای تعیین سطح بیماری تجویز می‌کند. در واقع تعیین سطح سرطان، اساس انتخاب راهکار درمانی است. پزشک با توجه به سطح بیماری، تعیین می‌کند که کدام روش درمانی به بهبودی هر چه سریع‌تر فرد کمک می‌کند.

این مرحله شامل آزمایشات و تصویربرداری‌هایی مانند سی تی اسکن شکم، لگن و قفسه سینه می‌شود. با این وجود در بسیاری از موارد، مرحله سرطان ممکن است تا زمان جراحی سرطان روده بزرگ مشخص نشود.

به‌طور کلی سرطان روده را به چند سطح تقسیم بندی می‌کنند که در ابتدایی‌ترین سطح آن، سرطان تنها محدود به پوشش داخلی روده است و در پیشرفته‌ترین مرحله سرطان، این بیماری به سایر قسمت‌های بدن نیز سرایت کرده است. (متاستاز)

درمان سرطان روده

انتخاب روش درمان تا حد زیادی به مرحله بیماری (میزان گسترش سرطان) بستگی دارد. جراحی، شیمی درمانی و درمان‌های ترکیبی همه از جمله راهکارهای مناسب بهبود سرطان روده به حساب می‌آیند.

اما چه گزینه‌های درمانی دیگری پیش روی افراد مبتلا به این بیماری وجود دارد؟ عوارض این راهکارهای درمانی چیست و تأثیر آنها بر بدن چگونه است؟ برای پیدا کردن پاسخ این پرسش‌ها ادامه مطلب را از دست ندهید.

روش‌های درمان سرطان روده بر اساس مرحله بیماری

معمولاً اولین و اصلی‌ترین گزینه درمان برای افرادی که سرطان در بدن آنها به نقاط دیگر بدن گسترش پیدا نکرده، جراحی است. البته شیمی درمانی هم ممکن است بعد از جراحی به‌عنوان درمان کمکی استفاده شود. بیشتر درمان‌های کمکی به‌مدت 6 ماه انجام می‌شوند.

جراحی سرطان روده بزرگ (سرطان کولورکتال) در مراحل اولیه بیماری

سلول‌های سرطانی در این مرحله از محدوده پوشش داخلی روده فراتر نرفته‌اند و جراحی برای برداشتن توده‌های سرطانی اغلب تنها راه درمان است. در بیشتر موارد می‌توان این کار را با خارج کردن پولیپ یا برداشتن نواحی سرطانی از طریق کولونوسکوپی (برش موضعی) انجام داد. در این مرحله سه روش اصلی برای جراحی سرطان روده بزرگ وجود دارد.

برداشتن پولیپ طی کولونوسکوپی (پلیپکتومی)

چنانچه سرطان در مراحل اولیه، کوچک، موضعی و کاملاً در یک پولیپ باشد، این امکان وجود دارد که پزشک آن را طی کولونوسکوپی به‌طور کامل خارج کند. به این روش پولیپکتومی گفته می‌شود.

رزکسیون آندوسکوپی مخاط

پولیپ‌های بزرگتر طی کولونوسکوپی با استفاده از ابزارهای ویژه برداشته می‌شوند. به این ترتیب برداشتن پولیپ و مقدار کمی از پوشش داخلی روده بزرگ تحت روشی به نام آندوسکوپی مخاط انجام می‌شود.

جراحی کم تهاجمی (جراحی لاپاراسکوپی)

در جراحی لاپاراسکوپی، پولیپ‌هایی برداشته می‌شوند که در طول کولونوسکوپی نمی‌توان آنها را خارج کرد. در این تکنیک، جراح چند برش را در دیواره شکم ایجاد می‌کند و ابزاری که دارای دوربین است را وارد روده بزرگ می‌کند تا روده به خوبی قابل مشاهده باشد. همچنین این امکان وجود دارد که جراح از غدد لنفاوی ناحیه سرطانی، نمونه‌برداری کند.

جراحی سرطان روده در مراحل نسبتاً پیشرفته

چنانچه سرطان به داخل روده بزرگ سرایت کرده باشد یا سرطان در روده بزرگ گسترش پیدا کند، پزشک متخصص ممکن است راهکارهای زیر را برای درمان پینشهاد دهد.

کولکتومی جزئی

در این روش، جراح قسمتی از روده بزرگ را که درگیر سرطان است، به همراه حاشیه کمی از بافت طبیعی در اطراف بافت سرطانی را از بدن خارج می‌کند. در ادامه جراح، بخش‌های سالم روده یا رکتوم را مجدداً به هم وصل می‌کند. این جراحی با استفاده از تکنیکی کم تهاجمی به نام لاپاراسکوپی انجام می‌شود. به این جراحی کولکتومی گفته می‌شود.

جراحی ایجاد راهی برای خروج مواد زاید از بدن

هنگامی که امکان اتصال بخش‌های سالم روده بزرگ یا راست روده وجود ندارد، ممکن است به استومی نیاز باشد. در این تکنیک، شکافی در دیواره شکم ایجاد شده و قسمت باقی مانده روده به کیسه‌ای وصل می‌شود. گاهی اوقات استومی، عملی موقت است و به کولون یا رکتوم کمک می‌کند که بعد از جراحی بهبود پیدا کنند. البته مواردی هم وجود دارد که کولوستومی دائمی باشد.

حذف غدد لنفاوی

غدد لنفاوری مجاور نیز طی جراحی سرطان روده بزرگ برداشته می‌شوند. علت برداشتن این غدد، بررسی و آزمایش آنها از نظر داشتن بافت سرطانی است.

جراحی سرطان روده در مراحل پیشرفته

در مراحل پیشرفته بیماری و هنگامی که سلامت بیمار در خطر است، پزشک ممکن است جراحی را برای رفع انسداد روده بزرگ یا درمان سایر معضلات پیشنهاد دهد. البته این جراحی برای درمان بیماری سرطان انجام نمی‌شود و تنها هدف آن تسکین نشانه‌هایی از بیماری مانند انسداد، خونریزی و درد است.

در موارد خاصی که سرطان تنها به کبد یا ریه سرایت پیدا کرده اما وضعیت کلی سلامت شما خوب است، پزشک ممکن است جراحی یا سایر تکنیک‌های درمان موضعی را برای برداشتن بافت سرطانی توصیه کند.

در ضمن شیمی درمانی هم ممکن است پیش از عمل یا بعد از آن توصیه شود. در این وضعیت فرصتی برای رهایی از سرطان در دراز مدت فراهم می‌شود.

عوارض جانبی جراحی

جراحی سرطان روده (سرطان کولورکتال) عوارضی مشابه با سایر جراحی‌های مهم بدن دارد. از جمله این عوارض مشترک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خونریزی
• عفونت
• ایجاد لخته خون (معمولاً در پا)
• مشکلی قبلی و تنفسی

علاوه بر این عوارض عمومی، جراحی سرطان روده ممکن است عوارض خاص خود را برای فرد به همراه داشته باشید که در ادامه گریزی بر آنها خواهیم داشت.

یکی از خطراتی که در چند روز اول بعد از جراحی برای بیماران وجود دارد، امکان نشت مواد غذایی به داخل شکم به‌دلیل پیوند نامناسب بخش‌های مختلف روده است.

افرادی که جراحی سرطان رکتوم را انجام می‌دهند، در معرض خطر آسیب‌دیدگی اعصاب قرار دارند. در واقع اعصابی که ادرار و عملکرد جنسی را کنترل می‌کنند، در نزدیکی راست روده قرار دارند و گاهی جراحی سرطان رکتوم سبب آسیب‌دیدگی این اعصاب می‌شود.

در برخی از بیماران به‌ویژه آقایان علائم ناراحت کننده دیگری مثل احساس درد در ناحیه لگن و یبوست دیده می‌شود. از دیگر عوارض این جراحی نیز می‌توان به حرکات مکرر روده که منجر به درد شدید در اطراف کانال مقعد می‌شود، اشاره کرد.

شیمی درمانی

شاید بارها اسم شیمی درمانی به گوشتان خورده باشد، اما منظور از این روش درمانی چیست و شیمی درمانی چه تأثیری بر بدن دارد؟ در شیمی درمانی از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.

در صورتی که بیماری سرطان پیشرفته‌تر باشد و به غدد لنفاوری سرایت کرده باشد، بعد از جراحی به بیمار توصیه می‌شود که شیمی درمانی برای سرطان روده بزرگ را انجام دهد. این تکنیک کمک می‌کند که سلول‌های سرطانی باقی مانده در بدن از بین بروند و به این ترتیب مانع از پیشرفت بیشتر سرطان می‌شود.

جالب است بدانید از این تکنیک پیش از جراحی، برای کوچک کردن ناحیه تحت تأثیر سرطان روده استفاده می‌شود. به این ترتیب جراحی برای پزشک و بیمار آسان‌تر خواهد بود.

مراحل شیمی درمانی

از طرفی از شیمی درمانی برای تسکین نشانه‌های سرطان روده بزرگ که به سایر نقاط بدن گسترش یافته است و با جراحی قابل برداشت نیست، استفاده می‌شود. این امکان وجود دارد که شیمی درمانی همراه با پرتودرمانی توصیه شود.

برای افراد مبتلا به سرطان روده در مرحله 3 با ریسک پایین، دوره کوتاه شیمی درمانی پس از جراحی امکان‌پذیر است. در این حالت عوارض جانبی نسبت به روش‌های قدیمی‌تر کاهش می‌یابد و در مقابل درمان به همان اندازه اثربخش است.

شیمی درمانی ممکن است به‌صورت مصرف قرص (شیمی درمانی خوراکی) و تزریق در بازو (شیمی درمانی داخل وریدی) یا ترکیبی از هر دو باشد. درمان از طریق این روش، طی دوره‌هایی انجام می‌شود که بسته به درجه سرطان هر کدام 2 تا 3 هفته طول می‌کشند. یک جلسه شیمی درمانی ممکن است از چند ساعت تا چند روز طول بکشد.

عوارض جانبی شیمی درمانی

هنگامی که داروهایی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود، این امکان وجود دارد که سلول‌های سالم بدن نیز آسیب ببینند. از جمله عوارض شایع شیمی درمانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خستگی
• احساس بیمار بودن
• اسهال
• زخم در دهان
• ریزش مو (این مورد در درمان سرطان روده غیرمعمول است)
• احساس بی حسی، گزگز یا سوزش در دست‌ها، پاها و گردن

در پایان دوره درمان، این عوارض به‌تدریج محو می‌شوند. اگر فرد دچار ریزش مو شود، رشد مجدد موها به زمان نیاز دارد. علاوه بر این، شیمی درمانی ممکن است سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و شما را در برابر عفونت‌ها آسیب پذیر کند.

پرتودرمانی

در روش پرتودرمانی، از منابع انرژی قدرتمندی مانند اشعه ایکس و پروتون‌ها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این تکنیک ممکن است پیش از جراحی برای کوچک‌تر کردن نواحی تحت تأثیر سرطان استفاده شود تا بتوان سایر بافت‌های سرطانی را راحت‌تر برداشت.

همچنین از پرتودرمانی هنگامی که جراحی گزینه درمانی نیست، برای تسکین علائم بیماری مثل درد استفاده می‌شود. البته این امکان نیز وجود دارد که پرتودرمانی در کنار شیمی درمانی به‌عنوان درمان ترکیبی به بیمار پیشنهاد شود.

این روش درمانی بسته  به ‌اندازه تومور، به‌مدت 1 تا 5 هفته و 5 روز در هفته انجام می‌شود. هر جلسه پرتودرمانی به‌مدت 10 تا 15 دقیقه طول می‌کشد. البته این امکان وجود دارد که رادیوتراپی در دوره کوتاه 2 تا 10 روزه نیز انجام شود.

عوارض پرتودرمانی

این تکنیک درمانی در کنار تمام مزایایی که دارد، عوارض خاصی را برای بیمار به همراه خواهد داشت. برخی از رایج‌ترین عوارض این روش درمانی شامل موارد زیر می‌شود:

• احساس بیماری
• خستگی
• اسهال
• سوزش پوست در اطراف راست روده و لگن
• احساس سوزش هنگام ادرار
• البته خبر خوش اینجاست که این عوارض با پایان یافتن دوره درمانی رادیوتراپی از بین می‌روند.

درمان دارویی هدفمند

درمان دارویی هدفهمند روی ناهنجاری‌های خاص سلول‌های سرطانی تمرکز دارد. با رفع این ناهنجاری به کمک داروها، سلول‌های سرطانی می‌میرند. داروهای هدفمند را در کنار شیمی درمانی به کار می‌گیرند.

به‌طور کلی داروهای هدفمند برای افراد مبتلا به سرطان کولون پیشرفته توصیه می‌شود.

عوارض احتمالی درمان دارویی هدفمند

گاهی اوقات زمانی که سرطان به خارج از روده بزرگ گسترش یافته است (سرطان متاستاتیک روده) از درمان هدفمند همراه با شیمی درمانی استفاده می‌شود. برخی از عوارض جانبی این روش درمانی موارد زیر هستند:

• بثورات پوستی
• اسهال
• چشم درد

به غیر از این موارد، برخی از درمان‌های هدفمند باعث بروز واکنش‌های آلرژیک در بدن فرد می‌شود. ممکن است برای جلوگیری از بروز چنین واکنشی، داروی ضد حساسیت به شما داده شود.

ایمونوتراپی

ایمونوتراپی، یک روش درمان دارویی است که برای مبارزه با سلول‌های سرطانی از سیستم ایمنی بدن کمک می‌گیرد. سیستم ایمنی بدن ما با بیماری‌های مخلتف مبارزه می‌کند اما معمولاً سلول‌های سرطانی را مورد حمله قرار نمی‌دهد. دلیل این امر هم تولید پروتئین‌های خاصی توسط سلول‌های سرطانی است که باعث می‌شوند سیستم ایمنی آنها را شناسایی نکند.

ایمونوتراپی اغلب برای درمان سرطان روده بزرگ پیشرفته کاربرد دارد. این امکان وجود دارد که پزشک سلول‌های سرطانی را از نظر اینکه به این درمان پاسخ می‌دهند یا خیر، بررسی کند.

روش‌های درمان سرطان روده؛ روزنه امیدی برای بیماران

سرطان روده یکی از بیماری‌هایی است که ممکن است هر فردی را در هر سنی درگیر کند. اما پیشرفت علم پزشکی این نوید را به ما می‌دهد که درمان این بیماری به کمک راهکارهای مطرح شده امکان‌پذیر است.

با تشخیص زودهنگام این بیماری، نیمی از مسیر درمانی را طی کرده‌اید. بنابراین چکاپ‌های دوره‌ای را فراموش نکنید و در صورت مشاهده علائم این بیماری، ملاقاتی با پزشک خود تنظیم کنید.

اگرچه راهکارهای درمانی که مطرح شدند، بدون عوارض نیستند اما امید زندگی طولانی و سالم را برای بیماران مبتلا به سرطان زنده کرده‌اند. پزشک متخصص بهترین فرد برای تعیین روند درمان شماست و همکاری با او شما را قدم قدم به سمت سلامتی کامل هدایت می‌کند.

منابع:

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/colon-cancer/diagnosis-treatment/drc-20353674

https://www.nhs.uk/conditions/bowel-cancer/living-with/